Amare door de ogen van Thomas Offermans
Thomas Offermans, architect: “Met Amare zijn eigenlijk vijf gebouwen ineen gebouwd”
Al ruim 5 jaar geleden zat architect Thomas Offermans namens Jo Coenen Architects & Urbanists met NOAHH aan de tekentafel om Amare vorm te geven. “Nu pas zien we waar we toen over na hebben gedacht.” Sanne Bakker sprak met hem over het ontwerp, de vele uitdagingen waar het ontwerpteam voor stond en zijn toekomstig favoriete plek.
Moderne kathedraal
De vraag die al direct op het puntje van mijn tong ligt is: “Was het moeilijk?” Offermans beantwoordt die vraag direct en met overtuiging.: “Ontzettend!” En dan steekt hij van wal. “Allereerst was het moeilijk omdat Amare zoveel verschillende soorten functies krijgt. Het is een huis waar gedanst wordt, muziek gemaakt wordt, studenten les hebben, je naar een congres komt en waar vooral van cultuur wordt genoten. Daarmee komen er allerlei soorten bezoekers over dezelfde drempel. Van kamermuziekliefhebber tot rockconcertbezoekers, een familie dat voor jeugdtheater komt, de balletbewonderaar, festivalfan of congresbezoeker. Al die mensen moeten zich thuis voelen in hetzelfde gebouw.”
De uitstraling, esthetiek zoals architecten dat noemen, was daarom voor Offermans en zijn collega’s een uitdaging. “Eigenlijk wil je dat het voor iedereen aantrekkelijk en mooi is. Zowel aan de buitenkant als de binnenkant.” De architectenbureaus kozen daarom voor een mix van traditionele en moderne elementen. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de gevel. “Die is opgebouwd in drie delen met een plint, middenlaag en een kroon. Het ziet er statig uit, maar ook vrolijk. Je kunt het een moderne kathedraal noemen.”
Simulaties
In Amare komen vier verschillende theater- en concertzalen en daarnaast zijn er dansstudio’s, repetitieruimtes, leslokalen voor het Koninklijk Conservatorium, de grote openbare foyer, vergaderruimtes, kantoren en horeca gecreëerd. “Dat was de tweede uitdaging,’’ vertelt Offermans. “We moesten al die functies een plek geven binnen het terrein en er moet binnenin genoeg beweegruimte voor zo’n 6600 mensen op hetzelfde moment zijn. Daarbij houd je als architect niet alleen rekening met een prettige doorstroom, je moet ook zorgen voor praktische oplossingen zoals genoeg toiletten. Met computersimulaties is dit nagebootst. Hierin programmeer je bijvoorbeeld een pauze tijdens een concert, waarbij mensen de zaal uit, naar de toiletten, bar en weer de zaal in gaan. Zo hebben we dat getracht alles zo goed mogelijk uit te pluizen. De brandveiligheid en evacuatie van zo’n gebouw vormen een extra uitdaging. Het is ook nog eens een lastig gebouw, omdat het op een bestaande parkeergarage geconstrueerd is, te midden van bestaande bebouwing. Tot slot was er de wens om dit als het meest duurzame theater van Nederland te bouwen.”
Ervaring in de cultuursector
“Een theater bouw je niet voor een paar jaar, dat moet tientallen jaren meegaan en zich kunnen aanpassen aan de veranderde maatschappij,’’ gaat Offermans verder. “Daarbij gaan de organisaties het gebouw zeer intensief gebruiken, misschien komen er wel 6600 bezoekers x 365 dagen per jaar. Qua materialen hebben we daar rekening mee gehouden. Ook het klimaat moet aangenaam zijn als er duizenden mensen in huis zijn. In de zomer en in de winter! Op het dak liggen zonnepanelen zodat het gebouw deels zelfvoorzienend kan zijn in energie en het hemelwater wordt opgevangen voor het doorspoelen van de toiletten."
Amare is geen eenvoudig project voor een architectenbureau. Na een zorgvuldig voortraject werden Jo Coenen Architects and Urbanists (JCAU) en NOAHH voorgedragen door Bouwcombinatie Cadanz. “We hebben als architecten veel ervaring in de cultuursector. Zelf heb ik zo’n 10 jaar aan het Rijksmuseum in Amsterdam gewerkt, vanuit JCAU hebben we ook het Kunstcluster Tilburg, het DeLaMar Theater en de Openbare Bibliotheek van Amsterdam ontworpen en meegewerkt aan TivoliVredenburg in Utrecht. Naast een hart hebben voor cultuur, moet je echt begrijpen wat de gebruikers van het gebouw straks willen. Al die verschillende wensen moet je als architect vervlechten met elkaar.”
Perfecte akoestiek voor vier zalen
De allerallerbeste akoestiek voor alle performances, tegelijkertijd, op de verschillende podia en plekken in het gebouw, was daarbij unaniem de grootste wens. “Daarom hebben we Amare eigenlijk als vijf losse gebouwen gebouwd. De vier belangrijkste zalen zijn feitelijk losgekoppeld van de totaalconstructie. Daar omheen zit het vijfde gebouw als een grote doos. Waarom? Als je gaat musiceren, of dat nu klassieke pianomuziek of een trance dj is, ontstaan trillingen en vibraties. Je noemt dit overdrachtsakoestiek. Als in de concertzaal de trance dj draait, en in de theaterzaal een balletvoorstelling speelt, wil je niet dat het elkaar overlast bezorgt. Rondom iedere zaal, alle muren, vloeren en plafond is daarom een ruimte van zo’n vijf vrije centimeters. Dit is de ruimte die je nodig hebt om de trillingen op te vangen. Alleen met zo’n ‘constructie’ is dan nog geen goede akoestiek gegarandeerd. In de zalen moet op de juiste plekken geluid gereflecteerd en geabsorbeerd worden. Omdat het programma van Amare zo divers wordt, wil je dit steeds kunnen aanpassen. In de ruimtes zijn daarom maatregelen aangebracht om met materialisatie de absorptie en reflectie van de wand en het plafond te wijzigen. Dat kan een bewegend schot zijn, een gordijn of schuifbare panelen. Dat heeft veel impact op de inrichting.”
Gracieus
Offermans is heel blij met de naam Amare en de huisstijl, die het gebouw krijgt. “Het is een gracieuze, on-Nederlandse naam die cultuur uitstraalt. Het klinkt heel mooi, maar is niet klef. Met de slogan I AM WE ARE AMARE (zo bedacht door Silo het bureau dat de branding en huisstijl doet voor Amare) straal je enerzijds het individuele genot uit, anderzijds staat het voor het gemeenschapsgevoel.”
De architect moet nog heel even geduld hebben voordat hij straks echt door het gebouw kan lopen, maar hij weet al wel waar hij het meest naar uit kijkt. “De levendigheid op de begane grond vanaf het balkon nabij de tribunetrap. Je kunt daar uitkijken over het entreeplein aan de Turfmarkt, ziet iedereen binnenkomen en de interactie van mensen met elkaar en met cultuur. Dat wordt mijn favoriete plek om te vertoeven!”