Het verhaal van Die Zauberflöte

Waarom hebben Mozart en zijn librettist het gekke verhaal van Die Zaüberflote bedacht en op muziek gezet? En waarom zetten we dit werk nog altijd op de planken? Ontdek meer over de achterliggende betekenis.

In een notendop

Het verhaal van Die Zauberflöte is fantasierijk, sprookjesachtig: Een prins in het oude Egypte, Tamino, ontmoet Papageno de vogelmens. Van de koningin van de Nacht krijgen ze een opdracht: ‘red mijn dochter Pamina van de slechte tovenaar Sarastro’. Met een magische fluit gaan ze op weg naar de tempel van Sarastro.

Wanneer ze daar aankomen, echter, blijkt alles anders in elkaar te steken: Sarastro staat aan de goede kant, de kant van het licht. Door een aantal beproevingen te ondergaan kan Tamino toetreden tot de cirkel van ingewijden. Ondertussen ontmoet Papageno een vrouw, Papagena, maar net als met Tamino wordt zijn liefde aanvankelijk op de proef gesteld. Uiteindelijk trouwen Tamino en Pamina en wordt de Koningin van de Nacht verdreven door het licht.

Afijn. Dat is het verhaal dus, in een notendop.

De vraag is: wat betekent dit allemaal? Waarom hebben Mozart en zijn librettist, Schikaneder, dit gekke verhaal bedacht en op muziek gezet? En waarom, een dikke 230 jaar na de première, zetten we dit werk nog altijd op de planken?

Symbolische lagen

Om maar eens inhoudelijk te beginnen: het verhaal is eigenlijk veel minder random dan het in eerste instantie lijkt. Vaak zitten achter de fantasievolle figuren diepere, symbolische lagen. Gebeurtenissen worden bepaald door onderliggende thematiek. Zo zitten er verwijzingen in naar het genootschap van de vrijmetselarij, waar Mozart en Schikaneder allebei toe behoorden. De tegenstelling tussen licht en duisternis, een belangrijk thema in de opera, is daar een product van. Karakters symboliseren archetypische fasen van ontwikkeling: Papageno als de natuur, Tamino de mens en Sarastro (van Zaraoster, de oude Perzische wijsgeer) het spirituele. En zo is er nog veel meer.

Natuurlijk zal je dit als bezoeker niet allemaal meekrijgen. Dat hoeft ook niet. Het is leuk om (achteraf) interpretaties te lezen en het kan je ervaring beslist verrijken, nodig is het echter niet.

Veel plezier!

Mozart begreep iets wat wij later lijken te zijn vergeten, namelijk dat opera ook best gewoon heel leuk mag zijn! De muziek steekt buitengewoon goed in elkaar, maar de deuntjes blijven ook heerlijk in je hoofd rondzingen (geloof je het niet? Luister maar eens naar de eerste paar minuten van ‘Die Höle Rache’ of ‘Der Vogelfänger bin ich ja’). De karakters hebben symbolische waarde, maar zijn ook amuserend, kleurrijk en innemend. En naast de serieuze dialogen zitten er voldoende grapjes in het libretto die ook na 230 jaar nog prima landen.

Oftewel: als je naar een van de uitvoeringen van Die Zauberflöte gaat, vergeet alsjeblieft niet om, naast al het andere, ook gewoon lekker te genieten!

Tekst: Luc den Bakker