Meryl Tankard © Régis Lansac

Lijven vol levenservaring: choreografe Meryl Tankard over Pina Bausch’ Kontakthof – Echoes of ’78

9 oktober 2025, interview
Redactie Amare
Dit artikel stond eerder in de maandagenda sep-okt

De Australische choreografe en danseres Meryl Tankard (1955) vertelt over haar nieuwe interpretatie van Pina Bausch’ Kontakthof, dat van 15 t/m 19 okt in Amare is te zien, en haalt herinneringen op aan de creatie van dit iconische dansstuk in 1978.

Eigenlijk, vertelt de Australische choreografe en danseres Meryl Tankard (70), komt het oorspronkelijke idee nog van Pina Bausch (1940-2009) zelf, om de iconische dansvoorstelling Kontakthof (1978) tientallen jaren later te hernemen met de oercast: "Pina liet zich eens ontvallen dat ze mijmerde over hoe het zou zijn als de originele groep decennia later deze beroemd geworden voorstelling over verlangen naar tederheid en liefde nog eens zou vertolken, maar dan als gezelschap van vergevorderde senioren." Dat zou de poging tot romantiek, door lijven vol levenservaring onder gebogen schouders en grijze haren, een nieuwe lading geven. Toch kon de vermaarde Duitse choreografe niet wachten tot háár dansers bejaard zouden zijn. In 2000 maakte ze zelf een versie met ongetrainde dansers tussen de zestig en vijfenzeventig jaar: gepensioneerde amateurs met verschillende sociale en professionele achtergronden, onder wie een aantal echtparen. "Wij vonden het even best vreemd dat ze ons toen niet vroeg. Maar we begrepen dat we als mid-veertigers in haar ogen nog te jong waren", blikt Tankard terug.

Videobeelden van toen
Nu is die ‘gedroomde’ versie er dan toch, ruim vijftien jaar na de plotse dood van Pina Bausch, vijf dagen nadat bij de legendarische choreografe op 68-jarige leeftijd kanker was vastgesteld. Dat Kontakthof – Echoes of ’78 (2024) door negen van de twintig leden van die gedenkwaardige oercast uit 1978 alsnog is gemaakt, in een select aantal Europese steden is te zien en zelfs naar Shanghai gaat, is vooral te danken aan Tankard, één van die negen dansers. Toen Pina’s enige zoon, Salomon Bausch (43), als oprichter en directeur van de Pina Bausch Foundation zijn twijfels met haar deelde over hoe zo’n herneming er zou moeten uitzien, opperde Tankard het idee een nieuwe, kortere interpretatie te maken – geen drie maar twee uur – met in de enscenering bijzondere aandacht voor videobeelden van het origineel.

Gemis en tederheid
Het toeval wil dat de kostuum- en decorontwerper van Tanztheater Wuppertal, de jonggestorven Rolf Borzik (1944-1980), in 1978 met een net aangeschafte schoudercamera beelden schoot van losse scènes uit Kontakthof door tussen de dansers door te lopen. "Het is dus geen registratie maar een verzameling zwart-wit-opnamen, die we nu projecteren op gaasdoek. De dansers die niet meer onder ons zijn of het fysiek niet redden mee te doen, zie je dus wel op doek maar niet op toneel. Hun plekken blijven open, hun stoelen onbezet. Dat gemis mengt zich met het verlangen naar tederheid, waar Kontakthof om draait."

Meryl Tankard © Régis Lansac

Inzoomen

Van Australië naar Duitsland
Tankard vertelt hoe ze nog nooit van Bausch had gehoord, voordat ze eind jaren zeventig uitgroeide tot sterdanseres van het in 1973 opgerichte Tanztheater Wuppertal. In 1977 reisde de toen 22-jarige klassieke balletdanseres vanuit Australië naar Europa, op een ticket gefinancierd met haar eerste choreografieprijs. "Onafhankelijk van elkaar zeiden drie mensen tegen mij, onder wie danseres en landgenote Jo Ann Endicott: 'Jij moet het werk van Pina Bausch zien. Pina en jij zullen het goed met elkaar kunnen vinden.' Ik liet mij overhalen in het Duitse Wuppertal auditie te doen, terwijl ik net een jaarcontract had bij de Australian Ballet Company. Tot mijn verrassing zei Pina laconiek, nadat ik drie uur zenuwachtig voor haar had gedanst: 'Ik neem je'. Ik heb in Australië net zo lang gezeurd tot ik drie maanden verlof kreeg." Dat werden uiteindelijk tien Europese jaren, waarvan zes bij Tanztheater Wuppertal.

Dansen met je jongere zelf
Tijdens het maken van Kontakthof, in 1978, zo beschrijft Tankard, vroeg Bausch haar dansers te improviseren op thema’s rond verlangen zonder enige gezichtsexpressie. Alle tegenstrijdige gevoelens, van tederheid tot teleurstelling, van affectie tot agressie en van manipulatie tot machismo, moesten uit het dansende lichaam komen. "Het was zo zwaar dat ik begon te huilen. Ik wist dat Pina die traan zou gebruiken. Het bijzondere is dat vijfenveertig jaar later niet alleen fysieke herinneringen terugkomen, maar ook emotionele. Iedereen danst óók met zijn of haar jongere zelf. We gaan dansend in gesprek met het verleden." Vandaar ook de nieuwe titel van deze voorstelling die mede wordt geproduceerd door het Londense danstheaterhuis Sadler’s Wells: Kontakthof – Echoes of ’78.

‘Kontakthoven’
De felroze galajurken die Tankard en Endicott in Kontakthof dragen, zijn geïnspireerd op documentaire beelden van Maleisische meisjes die in Bangkok tijdens de Vietnamoorlog in danszalen door mannen konden worden benaderd. "Zij dansten, genummerd, in precies zo’n jurk." Ook in Duitsland bestonden zogeheten ‘kontakthoven’. Die vormden mede een inspiratiebron voor Bausch. "Al gaf ze nooit een toelichting op de bedoeling van haar choreografie. Ook niet aan ons. We wisten net zo weinig over haar beweegredenen, maar kregen alle vrijheid te spelen met het thema."

Offer
Kijkend naar de groep van negen dansers die Kontakthof – Echoes of ’78 vertolken, valt het Tankard op dat van de mannelijke dansers niemand kinderen heeft, net als zijzelf. "Ik heb nooit tijd gemaakt voor het moederschap. Dat is mijn offer voor een lange carrière als danseres, choreografe en artistiek leidster van een eigen gezelschap. Maar ik heb mij voorgenomen daar geen spijt van te hebben. Ook al zie ik de trots van Jo Ann en Elizabeth op hun prachtige kinderen. Iedereen heeft zijn eigen nalatenschap."